Mấy năm trở lại đây, hai chủ đề trendy nhất khi bàn về IP là AI và 3D Printing. Tuy nhiên so với AI, ở Việt Nam, 3D Printing được nhắc đến ít hơn rất nhiều (ấn tượng duy nhất của mình là đợt VTV đưa tin về tình trạng bản in súng 3D được truyền tay nhau dễ dàng ở Mỹ), có thể là do thực tế chưa nhiều người được tiếp cận với công nghệ này. Nếu ai đó trót bỏ quên cập nhật về 3D Printing trong một thời gian dài, thì đây là cuốn sách hoàn hảo để bù đắp lại cho tháng ngày đó, kể cả khi sách xuất bản 2019 và một số thứ có thể đã thay đổi.

Do không để ý nên mình đã chọn bản Hardcover – bù lại được bìa nhung siêu đẹp. Bản Kindle hiện tại chỉ tầm 32 USD thui, và Paperback cũng đắt hơn thế 5 đồng. Bạn nào đang du học thì khả năng cao là có thể down sách bản pdf free bằng acc của trường ở đây. Ngày xưa việc mình yêu thích nhất là vào trang của Cambridge và down hết tất cả các sách hay có thể để đọc dần :)) Như thường lệ sách in của Cambridge (CUP) đọc đỡ mệt mắt hơn rất nhiều so với Oxford (OUP). Hơn nữa, mặc dù là sách academic, nhưng sách đọc khá thoải mái do tác giả biết cách đối thoại với người đọc hệt như cách nhà Rosling viết Factfulness.

Tác giả cũng là người nghiên cứu và viết về IP và 3D Printing trong thời gian dài – điều này cho phép ông diễn giải vấn đề một cách rất chi tiết và đa chiều. Điểm khác biệt rõ nhất mà tác giả tạo ra trong sách là phần mở đầu kỳ sâu về công nghệ 3D Printing: nó bao gồm những bước nào, dưới định dạng gì (điều này vô cùng quan trọng về sau vì IP tác động vào mỗi bước trong 3D Printing hoàn toàn khác nhau), hạn chế của 3D Printing hiện nay là gì (nó có thực sự thần thánh như chúng ta đang tưởng tượng không), và nó đã tạo ra cuộc cách mạng trong sản xuất cũng như innovation đến mức độ nào. Đây là phần mình thấy quan trọng nhất và giá trị nhất của sách này.

Từ việc người đọc hiểu đúng bản chất, tình trạng và tác động của 3D Printing, các chương sau của sách trả lời các câu hỏi kiểu: Thế liệu bây giờ các chủ thể quyền (sáng chế, nhãn hiệu, quyền tác giả, kiểu dáng) sẽ bảo vệ quyền của mình ra sao đây khi mà mọi thứ có thể được truyền tay nhau dưới dạng file, rồi được in ra tại nhà hoặc ở tiệm in? Liệu các định dạng khác nhau trong quá trình in 3D có thể được bảo hộ dưới dạng IP không, hay chỉ các sản phẩm 3D sau in mới có thể được bảo hộ? Nếu thứ in ra đó là một sáng chế, hoặc được bảo hộ dưới dạng kiểu dáng, hay mang các nhãn hiệu thì thực thi quyền kiểu gì? Các tiệm in hay các trang chia sẻ file in sẽ chịu trách nhiệm như nào? Tính khả thi của các phương thức bảo vệ quyền? Do các câu hỏi này đòi hỏi phân tích tường tận câu chữ trong các quy định của luật nên rất nhiều các án lệ kinh điển của Mỹ và EU sẽ được phân tích, và do 3D Printing là công nghệ mới nên phương pháp lập luận tượng tự (analogy) được sử dụng rất rất nhiều.

Chương cuối cùng cũng là một chương xuất sắc của tác giả dành cho những người đam mê về innovation policy với câu hỏi chính: làm thế nào để thúc đẩy innovation với sự phổ biến của 3D Printing. Như mình từng nói trong bài Book Review trước về Anti-IP, ở Việt Nam rất ít khi mọi người dạy hay bàn về mặt trái của IP, và vì thế chúng ta sẽ rất dễ sai hoặc loay hoay khi bị hỏi vậy liệu chính sách về IP sẽ phải như thế nào để thúc đẩy innovation. Bằng cách đưa ra một mô hình tối giản, Osborn giúp người đọc cảm giác kiểu chỉ cần đưa tao số liệu thôi là tao có thể làm policy makers được. Chương này cũng bao gồm gợi ý về các chính sách non-IP (ví dụ như hợp đồng) và những dự báo của tác giả về những thay đổi về IP Law có thể diễn ra trong tương lai (phụ thuộc vào số liệu thu thập được về tác động của 3D Printing).

Túm lại, thông tin cập nhật toàn diện về một công nghệ mang tính cách mạng + phương pháp luận + phân tích cực sâu về Luật IP của Mỹ và EU + các kiến thức căn bản trong xây dựng chính sách là những gì mà 32 đô với khoảng 220 trang sách có thể đem lại – đắt hay rẻ mọi người tự đánh giá nhé.

© 2021. Minh Hung Tao. All rights reserved.